Unikowice

Strona g��wna O Paczkowie Nasze so�ectwa Unikowice

Unikowice to wie� po�o�ona oko�o 250m npm, na trasie Paczk�w-Dziewi�tlice, przep�ywa przez ni� potok Tarnawka. Od Paczkowa dzieli j� odleg�o�� ok. 2 km. Domy w Unikowicach usytuowane s� wzd�u� drogi i potoku, a wi�c jest to �a�cuchowy typ wsi.

Ziemia nyska i wojew�dztwo opolskie ciesz� si� du�� s�aw� zar�wno w Polsce jak i na �wiecie. A wszystko ze wzgl�du na pi�kne krajobrazy oraz ciekaw� histori�. Nasz region prze�ywa� w �redniowieczu sw�j rozkwit, zak�adano wiele miast, rozwija�y si� o�rodki kulturalne. Miasto Paczk�w zosta�o za�o�one i zbudowane wed�ug plan�w urbanistycznych, a prawa miejskie uzyska�o w 1254r.

W okolicy tego �redniowiecznego miasteczka znajduj� si� inne miejscowo�ci o bogatej przesz�o�ci oraz pe�ne pomnik�w historii. Tury�ci pope�niaj�c du�y b��d ograniczaj� si� do zwiedzania Paczkowa. Warto zobaczy� okoliczne wsie, w tym Unikowice - ma��, spokojn� wie� w oko�o dwukilometrowym oddaleniu od Paczkowa.

Wie� po�o�ona jest oko�o 250m npm na trasie Paczk�w-Dziewi�tlice, przep�ywa przez ni� potok Tarnawka, kt�ry po stronie polskiej p�ynie przez Go�cice, Unikowice, Stary Paczk�w i wpada do Nysy K�odzkiej. Po stronie czeskiej nazywa si� Hosti�ky Potok.

Unikowice znajduj� si� w po�udniowo-zachodniej cz�ci wojew�dztwa opolskiego na Przedg�rzu Paczkowskim w s�siedztwie Lisich K�t�w, Go�cic, Kamienicy, Paczkowa, Starego Paczkowa Uje�d�ca i ok. 2 km od granicy z Republik� Czesk�. Siedziba gminy Paczk�w ok. 2 km, powiatu Nysa ok. 27 km, wojew�dztwa Opole ok.80 km.

W chwili obecnej (stan z lipca 2007) liczy 364 mieszka�c�w.

Na obszarze gminy przewa�aj� grunty orne dobre (klasy III a), �rednio dobre (klasy III b) oraz �rednie (klasy IV a ) i takie w�a�nie zalegaj� w cz�ci po�udniowo zachodniej i zachodniej gminy, mi�dzy innymi w Unikowicach. W strukturze zasiew�w dominuj�: pszenica, buraki cukrowe, ziemniaki, rzepak, j�czmie�, kukurydza.

Wi�kszo�� wsi na ternie �l�ska Opolskiego powstawa�a w XIII wieku, a informacj� o istnieniu w tym czasie Unikowic potwierdza wzmianka w niemieckich dokumentach (w "Lib. Fund." Unikowice pojawiaj� si� jako "Heynczendorf"). A pot�na kamienna siekiera znaleziona tutaj w 1883r. �wiadczy o wczesnym osadnictwie.

Mimo, �e na pierwszy rzut oka nie ma tu nic specjalnego, to kilkoma zabytkami i ciekawymi historiami wie� mo�e si� pochwali�. Jak w ka�dej wsi ostoj� �ycia duchowego jest kaplica b�d� ko�ci�. Unikowicka kaplica pod wezwaniem �w. Tr�jcy, kt�r� mo�emy dzi� zobaczy� zosta�a zbudowana w 1774r. 1 maja 1973r. Unikowice od��czono od parafii Paczk�w i przy��czono do parafii Go�cice i aby uczci� jej 200-lecie przeprowadzono w kaplicy kapitalny remont. Za�o�ono posadzk� granitowo-marmurow�, zainstalowano pr�d w ca�ej kaplicy, piece akumulacyjne, wstawiono o�tarz soborowy i ambon� z marmuru i metaloplastyki, zakonserwowano wszystkie zabytki ��cznie z obrazami wzi�tymi dla bezpiecze�stwa z kapliczki przydro�nej z Unikowic do Paczkowa. W 2000 roku proboszcz Eugeniusz Magierowski podj�� trudne wyzwanie rozbudowy kaplicy prowadzone pod nadzorem konserwatorskim.

W miejscu obecnej kapliczki wcze�niej sta�a z pewno�ci� inna kapliczka, ale jak wygl�da�a i kiedy zosta�a zbudowana nie wiadomo. O jej istnieniu �wiadczy by� mo�e znajduj�cy si� w o�tarzu obraz �w. Tr�jcy, kt�rego pochodzenie okre�la si� na lata 1560-1570.

We wn�trzu ko�ci�ka mo�emy podziwia� obrazy z XVI wieku. Wcze�niej znajdowa�y si� one w przydro�nej kapliczce niedaleko Unikowic, ale dzi�ki staraniom jednego z proboszcz�w - Kazimierza Rudzkiego, zosta�y odnowione i zawieszone w ko�ciele, a w 2001 roku oprawione w bogate ramy. Jeden przedstawia z�o�enie Jezusa do grobu, a drugi koronacj� Naj�wi�tszej Marii Panny, obydwa s� namalowane na desce, jednak nie znany jest ich autor.W ko�ci�ku znajduj� si� dwie rze�by: po lewej stronie �w. Antoni, po prawej �w. Jan Nepomucen, pod sufitem wok� ko�ci�ka zawieszone s� stacje drogi krzy�owej w 2001r. konserwowane, malowane technik� oleju na p��tnie, nieznanego autorstwa.

W pobli�u naszego ko�ci�ka do lat 70-80 sta� du�y granitowy pomnik. By�o to votum pami�ci dla poleg�ych w czasie pierwszej wojny �wiatowej, g��wnie obywateli niemieckich. Na obelisku wyryte by�y nazwiska poleg�ych. Gdzie si� znajduje obecnie - nie wiadomo.

Innym ciekawym zabytkiem jest krzy� pokutny. Krzy�e pokutne lub inaczej pojednania, najcz�ciej z granitu lub piaskowca s� specyficznymi pomnikami �redniowiecznego prawa, milcz�cymi dowodami pope�nionych zab�jstw. �redniowiecze charakteryzowa�o si� wyj�tkow� bezwzgl�dno�ci� praw. W�r�d ni�szych warstw spo�ecznych obowi�zywa�a Hammurabiowska zasada "oko za oko"; zab�jstwo nawet nieumy�lne karano �mierci� z zastosowaniem najokrutniejszych tortur. Powszechnie obowi�zywa�o prawo vendetty - rodowej krwawej zemsty za pozbawienie �ycia kt�rego� z cz�onk�w rodu. Obyczaje te zosta�y z czasem z�agodzone. Pojawi�a si� mo�liwo�� zado��uczynienia za pope�nione przest�pstwa przez atrybuty zast�pcze: postawienie krzy�a, okre�lone �wiadczenia na rzecz poszkodowanej rodziny, a nierzadko tak�e ca�ej spo�eczno�ci danej osady, pana i ko�cio�a. W tym okresie pojawiaj� si� krzy�e pokutne. Na ca�ej Opolszczy�nie postawiono 11-12 takich krzy�y. Odnalezionych i zabezpieczonych jest obecnie 6, z czego jeden w Unikowicach i dwa niedaleko: w Kamienicy i w Lubiatowie.

Cytuj�c z wyd. "BRACTWO KRZY�OWC�W" nr 83, wrzesie� 2006 rok dowiadujemy si�, �e krzy� w Unikowicach to "krzy� pokutny wolno stoj�cy w p�nocno-wschodniej cz�ci wsi, po lewej stronie drogi Paczk�w - Uje�dziec, obok mostku na niewielkim strumyku zwanym dzi� Tarnawka, dawniej Go�cicki Potok (niem. Gostitzbach). Wg P. Kutnera (1909) dawniej sta� po przeciwnej stronie drogi, w odleg�o�ci 9m od miejsca obecnego posadowienia, ale podczas przebudowy i poszerzania szosy w latach 1885/1886 przemieszono go na obecne miejsce, b�d�ce w�wczas ��k� w�a�ciciela maj�tku Tschachera. Wsp�czesne wymiary krzy�a: 117 x 166 x 24cm, granit. Ma on wysokie (62cm!) prostopad�o�cienne ramiona i stosunkowo nisk� g�ow�. Jest jednym z najwi�kszych krzy�y pokutnych na ca�ym �l�sku, nie tylko Opolskim. Jest te� jednym z wa�niejszych pomnik�w dawnego prawa nie tylko ze wzgl�du na masywne rozmiary, �wiadcz�ce o s�dziwym wieku, ale tak�e przynajmniej jeszcze z trzech kolejnych powod�w, kt�re zaprz�ta�y g�owy badaczy. Po pierwsze, co budzi�o najwi�ksze emocje, na trzonie, tu� powy�ej g�rnej kraw�dzi ramion krzy�a wyryta jest w prostok�tnym obramieniu data 1254, kt�ra gdyby by�a prawdziwa czyli pierwotna, a wi�c odnosz�ca si� do roku wystawienia krzy�a, stawia�a by go w rz�dzie najstarszych datowanych zabytk�w tego rodzaju w Europie. Po drugie wyst�puje on w pewnym dokumencie 1526 roku, a po trzecie ma przypisana ludow� legend� o pogrzebanych tu dw�ch oficerach.

Po raz pierwszy wymieni� go wspomniany Feli Triest w 1865 roku, pisz�c o nim: W pobli�u wsi znajduje si� kamienny krzy� zwany "Marten" (pomnik m�cze�stwa), kt�ry nosi dat� 1254. Nast�pnie, w 1909 roku, wymienili go Max Hellmich i Paul Kutzer. Ten ostatni stwierdzi�, �e je�li dobrze odczyta� dat�, to jest ona bardzo interesuj�ca, gdy� pokrywa si� ona z dat� za�o�enia Paczkowa, a po drugie z dat� najstarszej wzmianki o wsi �agiewniki (dzi� dzielnica Bytomia). Jednak przypomina�, �e a� do pocz�tku XV i XVI wieku na wszelkich pomnikach umieszczano daty zapisane wy��cznie cyframi rzymskimi, a nie arabskimi. Ponadto w zapisach cyfr arabskich w XV i XVI wieku cz�sto mo�na by�o pomyli� cyfry "2" i "5", kt�re wygl�da�y podobnie (a "2" i "7" te�), w zwi�zku z czym stwierdzi�, �e dat� t� mo�na by odczyta� jako rok 1554, albo i nawet 1754, co w�wczas mog�o by dotyczy� renowacji krzy�a. Wspomnia� te� o dokumencie wystawionym w Otmuchowie 25 kwietnia 1526 roku, gdzie krzy� ten zosta� wymieniony jako punkt odniesienia (czyli musia� tam sta� od dawna), przy okazji kwestii utrzymania drogi i mostu, co uj�to s�owami: Was abir die Brugie ann der strasse bei der marter antriefft, dieweill die Heinczendorffer den garben schuldig sein Zun haldenn, sollen si die prucke auch haldenn. W dzisiejszym j�zyku niemieckim brzmi to tak: Die Br�cke an der Heinzendorfer Strasse, bei der "Mater", sowie den Garben sollen dei Hainzendorfer im Stande halten, czyli: Most na unikowickiej drodze, ko�o "Martera" oraz r�w winni mieszka�cy Unikowic utrzymywa� w nale�ytym stanie. Oczywi�cie "Mater" oznacza�o �w krzy�.

Kolejnym zabytkiem w Unikowicach jest dom nr 39, o konstrukcji zwanej szachulcow� pochodz�cy z II po�. XVIII wieku. Mur pruski - szachulc�wka lub fach�wka (z niem. Fachwerk), to rodzaj �ciany szkieletowej wype�nionej murem z ceg�y, gruzu, czasem gliny i trzciny. W przypadku zastosowania gliny, przestrze� mi�dzy belkami wype�nia�o si� dodatkowo pionowymi szczapami, a glin� miesza�o si� z sieczk� lub innym materia�em wi��cym. Dom taki ma widoczn� konstrukcj� drewnian�, cz�sto impregnowan�, kt�ra mo�e by� traktowana jako element dekoracyjny. Mur pruski znany jest od �redniowiecza. Stosowany by� w budownictwie mieszkalnym i gospodarczym g��wnie w Europie P�nocnej. Budowle z muru pruskiego wyst�puj� na �l�sku, w zachodniej i p�nocno-wschodniej Polsce. Jego rozpowszechnienie jest zwi�zane z kolonizacj� na prawach niemieckich. W Polsce wyr�nia si� kilka typ�w dom�w szachulcowo-ryglowych.

Pod numerem 24 znajduje si� XVIII-wieczny dworek, kt�rego dach kryty jest �upkami.

Na poboczu drogi w kierunku Uje�d�ca le�y kamienny postument w kszta�cie ostros�upa, kt�ry jest prawdopodobnie s�upem granicznym.

Kapliczka, znajduj�ca si� przy drodze z Paczkowa do Unikowic w stylu gotyckim , wzniesiona zosta�a ok. 1800 roku i nale�a�a do bogatego rodu Siegert, w�a�cicieli du�ego gospodarstwa w Unikowicach, obecnie dom nr 5, pochodz�cy z Unikowic dentysta Emanuel Friedel wspomina, �e przed II wojn� tylko Georg Siegert posiada� auto.

Cmentarz przy drodze z Paczkowa do Unikowic nale�a� niegdy� do Unikowic. Od momentu utworzenia w Paczkowie cmentarza komunalnego zaprzestano na nim poch�wk�w. Dzi� znajduje si� tam jeszcze krzy�, ale figura Chrystusa zosta�a zniszczona. Niekt�rzy twierdz�, �e przyczyn� tego by�o uderzenia pioruna, jednak bardziej prawdopodobne jest to, �e p�k� pod wp�ywem mroz�w.

Jak ju� wspomniano wie� pochodzi z XIII wieku, posiada�a w�wczas 23 1 ma�ych �an�w, z kt�rych Conradus de Wysbach (z Bilego Potoku) posiada� 8 oraz m�yn z dwoma ko�ami. (�an flamandzki to 16,8 ha; �an franko�ski to 24,2 ha)

W 1366 wioska nale�a�a do szpitala �w. J�zefa w Nysie. Jako posiad�o�� ksi��co-biskupia by�a �rodkiem utrzymania szpitala.

Unikowic by�y wymienione w dokumencie z roku 1373 jako "Heinczindorf prope Paczkow" i obejmowa�o 22 �any i 8 pr�t�w. (pr�t to 1/12 �ana).

Jeden z w�jt�w Paczkowa Andreas Koler posiada� maj�tek w Unikowicach i dla nowo urz�dzonego o�tarza w paczkowskim ko�ciele parafialnym przeznaczy� 6 grzywien rocznego czynszu. (grzywna piastowska to ok.184 g ,czyli 48 groszy; grzywna staropolska ok. 203 g, dzielono je na wiardunki, uncje, �uty). Fundacja ta obci��y�a jego dobra - z czego 2,5 �ana bez jednego pr�ta w Bogunowie oraz 2,5 �ana bez 2,5 pr�ta w Unikowicach, a tak�e dom i zagrod� w Paczkowie.

Spadkobiercy uwolnili si� p�niej od czynszu i zaproponowali now� fundacj� 7 grzywien i jednego wiardunku, kt�rym zarz�dzali rajcy miejscy.

Jego synowie Hanco i Andreas Kolerowie po�yczyli w 1373 r. 40 grzywien od pewnego altarysty (dawniej: duchowny katolicki opiekuj�cy si� o�tarzem) z Paczkowa obci��aj�c swoje 4 �any i 3 pr�ty rodowych posiad�o�ci w Unikowicach 4 grzywnami % rocznie. I w tym samym roku sprzedali sw�j maj�tek Symonowi Ditwinowi z Paczkowa za 192 grzywny.

Inny mieszczanin Paczkowski Symon Libousch posiada� te� ziemi� w Unikowicach. Swoje 15 pr�t�w sprzeda� w 1377 r. za 80 grzywien Johannesowi Reynhartowi z Unikowic. W tamtych czasach by�a to wysoka cena.

Nicolas Lubusch z Paczkowa sprzeda� w 1383 r. swoje 3 �any i 1 pr�t roli w Unikowicach Henslinusowi Ditmarsdorfowi z Topoli za 57 1 grzywny.

W 1544 r. z powodu silnego gradobicia zosta�y zniszczone uprawy na polach Unikowic i Starego Paczkowa.

W XVI w. do Unikowic nale�a�y 22 �any i 8 pr�t�w roli z 21 kmieciami i 18 zagrodnikami.

W 1828 r. ksi�dz z Paczkowa Franz Stehr przekaza� Unikowicom 500 talar�w niemieckich.

W XIX w. kr�l Fryderyk Wilhelm III podarowa� Unikowice swojemu ministrowi Humboldtowi.

Ilo�� mieszka�c�w w poszczeg�lnych latach:

1784 r.- 333 mieszka�c�w, 46 zagr�d
1845 r. -398 mieszka�c�w, 54 domy
1895 r.- 332 mieszka�c�w, 48 dom�w, 73 gospodarstwa domowe
1939 r.- 323 mieszka�c�w, 73 gospodarstwa domowe

Wie� zamieszkiwali katolicy i ewangelicy.

Po raz pierwszy w dokumentach z 1784 r. zosta�a wymieniona szko�a. W 1856 r. dla jej potrzeb wybudowano jednopi�trowy budynek, mieszka�a w nim rodzina Volkmer.

W 1925 r. jednoklasowa szko�a liczy�a 48 dzieci, a 1939 r. 72 uczni�w pobiera�o nauk� w trzech klasach.

W szkole pracowali:

1925 - Fritz Freundling
1935 - Bernhard Holitschke
1939 - Walter Palissa
1943-45 - Alfons Buchwald i Elizabeth Sczesny

W szkole w Unikowicach pobiera�by nauk� dzieci z Unikowic i Lisie K�t�w, a jej przebudowa trwa�� 30 lat.

W 1909 r. w Unikowicach uruchomiono produkcj� p�atk�w ziemniaczanych w fabryce, kt�ra mie�ci�a si� w budynku pod numerem 49. W tym czasie w wiosce by�a tak�e mleczarnia.

W ko�cu lat 30 ubieg�ego stulecia w Unikowicach wybudowano posterunek policji. Ernst Bielak by� tak�e g��wnym policjantem dla Starego Paczkowa i Uje�d�ca. Gospoda Josefa Suchanka stanowi�a centralny punkt wsi. By�a tu sala posiedze�, w kt�rej odbywa�y si� r�ne uroczysto�ci, scena na przedstawienia teatralne, grano tu w skata i bilard.

Wg relacji Emanuela Friebel, kt�rego ojciec by� ponad 20 lat w�jtem wsi, jest wzmianka o zimowych polowaniach z nagonk�. Naganiacze - Volkmer, Friebel, Jahndel, Fuchswinkel otrzymywali dobre wynagrodzenie.

Atrakcyjnym punktem dla m�odzie�y by� staw wiejski, harcowali tam zim�, je�dzili tam na �y�wach i sankach, latem- p�ywali, uprawiali wio�larstwo, �owili ryby. Przed II wojn� �wiatow� w Unikowicach znajdowa�y si�: 2 ku�nie, 1 stolarnia, ko�odziej, 2 m�yny, 2 pracownie krawieckie, ogrodnik i szewc.

Za Unikowicami w kierunku Lisie K�ty znajdowa�o si� boisko sportowe.

W "Postkartenanischten mit Motiven aus Paschkau und Umgebung" z 1995 r. czytamy, �e w Unikowicach w dawnych latach dorocznie odbywa�y si� 2 odpusty: dla m�odych mia� miejsce w drug� niedziele Pa�dziernika, dla starszych w niedziel� po Wszystkich �wi�tych.

Przed wojn� II wojn� �wiatow� do Unikowic tylko raz w roku w pierwszy dzie� Bo�ego Narodzenia przybywa� ksi�dz wraz z ministrantami. By�o to wielkie wydarzenie we wsi, poniewa� na msz� niedzieln� udawano si� do Paczkowa. Kaplica jednak mia�a du�e znaczenie, poniewa� rano, w po�udnie i wieczorem regularnie bito w jej w dzwony, odbywa�y si� w niej nabo�e�stwa majowe, droga krzy�owa, r�aniec.

Jak przebieg�y dzia�ania wojenne w Unikowicach nie wiadomo. Wiadomo natomiast, �e na terenie wioski w pomieszczeniach gospodarstwa przy dzisiejszym nr 12 ulokowano od 25 czerwca 1945 r. �o�nierzy polskich z II Batalionu 25 Pu�ku Piechoty, kt�rymi pa�stwo obsadzi�o granic� pa�stwow� od L�dka Zdroju po Jasienic� G�rn�. Przy drogach prowadz�cych do Czechos�owacji wystawiono plac�wki wojskowe. 8 lipca 1945 r. wojsko zosta�o zast�pione Milicj� Obywatelsk� i wycofane ze wsi.

W tym czasie Unikowice nazywa�y si� Henrykowem.

Z dniem 25 wrze�nia 1954 r. wesz�a w �ycie ustawa o reformie podzia�u administracyjnego wsi. Na mocy tej ustawy utworzono w Unikowicach Gromadzk� Rad� Narodow�. Okaza�a si� ona zbyt s�ab� jednostk� administracyjn�. Uchwa�� WRN w Opolu zlikwidowano gromady Kamienica i Unikowice a z ich obszar�w utworzono gromad� Paczk�w- wie�.

Niekt�re dane statystyczne wsp�czesnych Unikowic:

5 V 1945 r. - 257 mieszka�c�w, w tym dzieci- 100
1975 r. wie� posiada�a 401, 47 ha powierzchni og�lnej, mieszka�o w niej 321 os�b
1998 r. - 374 mieszka�c�w, urodzenia - 1
1999 r. - 371 mieszka�c�w, urodzenia - 3
2000 r. - 375 mieszka�c�w, urodzenia - 3
1982r. - Ilo�� gospodarstw; 43
Powierzchnia og�lna - 273,32
Grunty orne - 246,74
Sady - 3,93
��ki - 8,98
Pastwiska - 6,35
Lasy - 1,02
Grunty pod zabudowaniami - 6,3

W 1995 r. za�o�ono we wsi sie� wodoci�gow�, w niedalekich planach jest za�o�enie sieci kanalizacyjnej.

Reforma szkolnictwa w latach 70-tych zlikwidowa�a szko�� we wsi. Od tamtej pory dzieci i m�odzie� ucz�szczaj� do paczkowskich szk�. Przedszkole, natomiast zosta�o przeniesione do budynku szkolnego.

Z tamtego okresu pochodzi budynek �wietlicy Wiejskiej wybudowany dzi�ki pracy spo�ecznej i wielkiemu zaanga�owaniu �wczesnych mieszka�c�w.

W Unikowicach funkcjonuj� 2 sklepy, zak�ad murarski, zak�ad remontowy, zak�ad �lusarski, firma us�ug geodezyjnych i kartograficznych, ogrodnictwo i sadownictwo, pszczelarstwo oraz firmy sprzeda�y samochod�w.

Wszystkie materia�y zosta�y zebrane przez uczestnik�w p�kolonii "Schwytani w najwi�ksz� paj�czyn� �wiata" w ramach konkursu "Po�yteczne wakacje 2007" dofinansowanej przez Fundacj� Wspomagania Wsi.

Dzi�kujemy Panu mgr Eugeniuszowi Mazurkiewiczowi, Panu mgr Eugeniuszowi Bia�kowi, Panu Janowi Pajetce za pomoc w zebraniu materia��w o Unikowicach, Paniom mgr Miros�awie Ignaczewskiej, mgr Anecie Hamerli-Gli�skiej za t�umaczenie tekst�w z j�zyka niemieckiego, wolontariuszom, pracownikom Biblioteki Miejskiej, Gminnego Centrum Informacji oraz wszystkim innym osobom dzi�ki kt�rym nasze dzieci mog�y przyjemnie i po�ytecznie sp�dzi� dwa tygodnie wakacji.

Paczków

Unikowice

Informacje o plikach cookie