Paczków

To w³a¶nie w XVI wieku mieszkañcy Paczkowa zaczêli zamieniaæ swoje drewniane domy na budynki murowane. Kilka rynkowych kamienic po dzi¶ dzieñ, mimo wielokrotnych zmian, zachowa³o renesansowe kszta³ty. Miejska architektura centrum Paczkowa jest spójna, ale nacechowana zauwa¿alnym brakiem przepychu.

Do przebudowy domów mieszkañców Paczkowa sk³ania³y nie tylko zniszczenia spowodowane po¿arami, ale tak¿e inne czynniki. Gdy zaistnia³a potrzeba powiêkszenia powierzchni mieszkalnej, budynek nadbudowywano o kolejne kondygnacje i zmieniano uk³ad wewnêtrzny. Przyczyn± przekszta³ceñ by³a równie¿ zmieniaj±ca siê moda. W takim przypadku prace ogranicza³y siê zwykle do nadania fasadzie nowej stylistyki - dziêki temu zachowa³y siê elementy starszej zabudowy, g³ównie na poziomie piwnic i przyziemia.

W centrum Paczkowa dominuj± kamienice XVII i XVIII-wieczne oraz domy przebudowane w XIX wieku w stylu klasycystycznym, historyzuj±cym lub eklektycznym.  Nie brakuje te¿ budynków z wcze¶niejszych epok. Zabudowa kameralnego rynku stanowi przekrój niemal wszystkich stylów, a spacer uliczkami Paczkowa mo¿e staæ prawdziw± lekcj± historii architektury. Szczególnie warte uwagi s±: dom nr 35 oraz 25 (zbudowane odpowiednio w 1560 r. i w 1600 r.) - ten drugi posiada trójosiow± fasadê, z bogato zdobionymi szczytami zachowanymi w niezmienionej formie oraz oknami, które zachowa³y profilowane obramienia okienne.

Do najcenniejszych zabytków zabudowy paczkowskiego rynku nale¿y m.in. okaza³y dom przy Rynku 33, gdzie zachowa³o siê gwie¼dziste gotyckie sklepienie czteroprzês³owego przyziemia. 

Kamienice bloku ¶ródrynkowego (poza pó¼niejsz± nr 11) powsta³y w XVII w., przypuszczalnie z wykorzystaniem pozosta³o¶ci murów wcze¶niejszych domów. Dom nr 3 pokryty jest dekoracj± sgraffitow±. Formy barokowe, przejawiaj±ce siê zwykle w wykroju szczytu, zachowa³y m.in. domy nr 17 i 48. Na ty³ach barokowej kamienicy nr 22 dzia³a³ browar. W szczycie dekoracyjnie opracowanej fasady domu nr 36 umieszczono inicja³y w³a¶ciciela, które aktualizowano przy jego zmianie.

W XIX w. powsta³y kamienice o fasadach historyzuj±cych, zwieñczonych attyk± (np. Rynek 9, 14, 15, ul. Narutowicza 2), pokrytych boniowaniem i sztukateriami. Bogat± dekoracjê fasady, w tym czê¶ciowo zachowan± ozdobn± stolarkê okienn± ma kamienica na rogu Rynku i ul. E. Plater.

Na uwagê zas³uguje równie¿ naro¿na przyrynkowa kamienica nr 55 z 1870 r. Na pocz±tku XX w. znajdowa³a siê tu gospoda Pod z³otym krzy¿em (Gasthaus zum Goldenen Kreuz), w latach 20. Hotel Sachs, nastêpnie Hotel Wolf . Gospoda mie¶ci³a siê tak¿e w innym przyrynkowym domu z pocz. XIX w. (Rynek 50): Gasthof zum Rautenkranz.Wieñczy j± naczó³ek z charakterystycznym motywem s³oñca.